Zagajewski,Adam

Adam Zagajewski przypomina o zachwycie, który pozostał w nas wierny i dumny. Pielęgnuje ranę pamięci – „złotą od płomieni, / czarną od żaru”. Stawia nam przed oczy nieoczywistą prawdę tego, co „istnieje, nawet jeżeli znika”.

Czytaj więcej

Tkaczyszyn-Dycki,Eugeniusz

Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki dla poezji po roku 1989 jest ważny między innymi za względu na swoją kreację w wierszach. Do jej wzmocnienia przyczyniła się legenda literacka stymulowana przez poetę. Fakt, iż wypowiada się jedynie poprzez wiersze, silna teatralizacja publicznej recytacji utworów oraz ich tematyka sprawiły, że postrzegany jest jako poeta osobny, mroczny outsider. Autokreacja poety zmierzała do ukazania go jako kolejnego wcielenia „poéte maudit”.

Czytaj więcej

Piotr Sommer – pełna bibliografia

Bibliografia podmiotowa

Poezje

1. „W krześle”, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1977;
2. „Pamiątki po nas (1973-1976)”, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1980;
3. „Przed snem“, Nasza Księgarnia, Warszawa 1981; wyd. drugie, rozszerzone: Biuro Literackie, Wrocław 2008;
4. „Kolejny świat (1976-1979)”, Czytelnik, Warszawa 1983;
5. „Czynnik liryczny” Oficyna Literacka, Kraków 1986;
6. „Czynnik liryczny i inne wiersze”, Aneks, Londyn 1988;
7. „Nowe stosunki wyrazów (wiersze z lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych)”, a5, Poznań 1997;
8. „Erraty wybrane (kwiat dzieł użytkowych)”, Pomona, Wrocław 1997;
9. „Piosenka pasterska”, Centrum Sztuki – Teatr Dramatyczny, Legnica 1999;
10. „Rano na ziemi (wiersze z lat 1968–1998)”, WBPiCAK, Poznań 2009;
11. „Dni i noce Biuro Literackie, Wrocław 2009; wyd. drugie, skorygowane: Biuro Literackie, Wrocław 2009; wyd. trzecie, też poprawione: Biuro Literackie, Wrocław 2010;
12. „Wiersze ze słów”, Pomona, Wrocław 2009; wyd. drugie, zmienione: WBPiCAK, Poznań 2012;
13. „Po ciemku też (wiersze z książek)”, WBPiCAK, Poznań 2013;
14. „Notes otwocki”, Austeria, Kraków 2013 [oprac. Halina Janod].

Przekłady na języki obce

1. „Things to Translate & other poems”, Bloodaxe Books, Newcastle upon Tyne 1991 [przeł. Piotr Sommer i in.];
2. „Ein freier Tag im April”, Edition Korrespondenzen, Wien 2002 [przeł. Doreen Daume];
3. „Lirični dejavnik in druge pesmi”, Aleph, Ljubljana 2004 [przeł. Primož Čučnik];
4. „Continued”, Wesleyan University Press, Middletown Connecticut 2005 [przeł. Halina Janod i in.]; Bloodaxe Books, Newcastle upon Tyne 2005 [przeł. Halina Janod i in.];
5. „Lyrický činiteľ a iné básne”, Edícia Artefakty – Ars Poetica, Bratislava 2007 [postdatowane na 2006, przeł. Karol Chmel];
6. „Im Dunkeln auch”, Matthes & Seitz, Berlin 2010 [przeł. Renate Schmidgall]
7. „Overdoing It”, Trias Residency for Writers. Hobart and William Smith Colleges Press, Geneva NY, 2013 [przeł. Halina Janod i in.].

Szkice i rozmowy

1. „Zapisy rozmów. Wywiady z poetami brytyjskimi”, Czytelnik, Warszawa 1985; [wydanie poprawione] Biuro Literackie, Wrocław 2010;
2. „Smak detalu i inne ogólniki”, Stowarzyszenie Literackie „Kresy”, Lublin 1995;
3. „Smak detalu”, WBPiCAK, Poznań 2015 [wydanie wznowione];
4. „Po stykach”, słowo / obraz terytoria, Gdańsk 2005;
5. „Ucieczka w bok (pytania i odpowiedzi)”, Biuro Literackie, Wrocław 2010;
6. „Krecia robota”, „Literatura na Świecie“ 2014, nr 5-6, s. 348-360;
7. „I co się tak wtrąca? (dopiski do Kawafisa)”, „Literatura na Świecie“ 2015, nr 5-6, s. 315-345.

Antologie

1. „Antologia nowej poezji brytyjskiej”, Czytelnik, Warszawa 1983 [z udziałem Jarosława Andersa i Bohdana Zadury] [22 poetów brytyjskich: Ciaran Carson, Stewart Conn, Seamus Deane, Douglas Dunn, John Fuller, Ian Hamilton, Tony Harrison, David Harsent, Seamus Heaney, Glyn Hughes, Brian Jones, Michael Longley, Derek Mahon, Andrew Motion, Paul Muldoon, Frank Ormsby, Brian Patten, Tom Paulin, William Peskett, Craig Raine, Jeffrey Wainwright, Hugo Williams];
2. „Sześciu poetów północnoirlandzkich”, Świat Literacki, Warszawa 1993 [tu: Ciaran Carson,
3. Seamus Heaney, Michael Longley, Derek Mahon, Paul Muldoon, Tom Paulin];
4. „Artykuły pochodzenia zagranicznego”, Marabut, Gdańsk 1996 [tu: E. E. Cummings, John
5. Berryman, Robert Lowell, Frank O`Hara, John Ashbery, Allen Ginsberg, Charles Reznikoff];
6. „O krok od nich. Przekłady z poetów amerykańskich”, Biuro Literackie, Wrocław 2006 [tu:
7. Charles Reznikoff, E.E. Cummings, John Berryman, Robert Lowell, Allen Ginsberg, John Cage, Frank O`Hara, John Ashbery, Kenneth Koch, August Kleinzahler];
8. „O nich tutaj (książka o języku i przekładzie)”, Instytut Książki – Literatura na Świecie, Kraków – Warszawa 2016.

Przekłady

1. [Bertolt Brecht:] „Ten cały Brecht: Przekłady i szkice”, Biuro Literackie, Wrocław 2012 [obok Jacka Stanisława Burasa, Jakuba Ekiera i Andrzeja Kopackiego];
2. Brian Patten, „Słoń i Kwiat. Prawie-bajki”, KAW, Warszawa 1982; [wydanie drugie,
3. poprawione]. Biuro Literackie, Wrocław 2009;
4. Brian Patten, „Skaczący Myszka”, Biuro Literackie, Wrocław 2011;
5. Brian Patten, „Teraz będziemy spać, leżeć bez ruchu lub ubierzemy się na powrót”, Biuro
6. Literackie, Wrocław 2011 [obok Jerzego Jarniewicza, Tadeusza Sławka i Andrzeja Szuby];
7. Robert Lowell, „Poezje”, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1986 [obok Stanisława
8. Barańczaka, Michała Sprusińskiego i Bolesława Taborskiego];
9. Frank O’Hara, „Twoja pojedynczość”, PIW, Warszawa 1987;
10. Charles Reznikoff, „Graffiti. 67 wierszy z lat 1920–1975”, Sanocki Dom Kultury, Sanok 1991;
11. John Ashbery, „No i wiesz”, Fundacja Literatura Światowa – Muzeum Papiernictwa w
12. Dusznikach, Warszawa – Duszniki Zdrój 1993 [obok Andrzeja Sosnowskiego i Bohdana Zadury];
13. Allen Ginsberg, „Znajomi z tego świata (wiersze z lat 1947–1985)”, Biblioteka „NaGłosu”,
14. Kraków 1993 [z udziałem Julii Hartwig, Artura Międzyrzeckiego i Andrzeja Szuby];
15. Ciarán Carson, „Tak, tak”, Centrum Sztuki – Teatr Dramatyczny, Legnica 1998;
16. Seamus Heaney, „Kolejowe dzieci. Wiersze i prozy”, Centrum Sztuki – Teatr Dramatyczny, Legnica 1998; [wydanie drugie, przejrzane i uzupełnione] Biuro Literackie, Wrocław 2010;
17. Michael Longley, „Lodziarz z Lisburn Road”, Centrum Sztuki – Teatr Dramatyczny, Legnica
18. 1998 [z udziałem Bohdana Zadury];
19. Michael Longley, „Od kwietnia do kwietnia”, Biuro Literackie, Wrocław 2011 [z udziałem
20. Bohdana Zadury];
21. Derek Mahon, „Wszystko będzie dobrze”, Centrum Sztuki – Teatr Dramatyczny, Legnica 1998;
22. Douglas Dunn, Wyprowadzka z Terry Street i inne wiersze”, Centrum Sztuki – Teatr Dramatyczny, Legnica 1999;
23. D.J. Enright, „Raj w obrazkach”, Biuro Literackie, Legnica 2003; [wydanie drugie, poprawione], Biuro Literackie, Wrocław 2008.    

Prace edytorskie

1. „Literatura na Świecie” 1979, nr 12 [numer tematyczny: John Berryman / Robert Lowell];
2. „Literatura na Świecie” 1986, nr 7 [numer tematyczny poświęcony szkole nowojorskiej w poezji];
3. „Leksykon pisarzy świata XX wieku”, Fundacja Literatura Światowa, Warszawa 1997, wyd. II, poszerzone [tu hasła osobowe: Fleur Adock; Alfred Alvarez; Imamu Amiri Baraka, John Berryman; Robert Bly, Basil Bunting; Douglas Dunn; Denis Joseph Enright; Tony Harrisom; Seamus Heaney; Kenneth Koch; Michael Longley; Derek Mahon; Paul Muldoon; Frank O’Hara; Brian Patten; Kenneth Rexroth; Charles Reznikoff; Charles Simic; Derek Walcott];
4. Jerzy Ficowski, „Wszystko to czego nie wiem”, Fundacja Pogranicze, Sejny 1999 [wybór i posłowie];
5. Jerzy Ficowski, „Mistrz Manole i inne przekłady”, Fundacja Pogranicze, Sejny 2004 [wybór i opracowanie, wraz z Jakubem Ekierem];
6. „Wcielenia Jerzego Ficowskiego według recenzji, szkiców i rozmów z lat 1956–2007”, Fundacja Pogranicze, Sejny 2010 [wybór i opracowanie];
7. Jerzy Ficowski, „Lewe strony widoków”, WBPiCAK, Poznań 2014 [wybór, opracowanie, posłowie].

Wybrana bibliografia przedmiotowa

Opracowania ogólne

1. Stanisław Barańczak, „Nowa dykcja” [w:] „Przed i po. Szkice o poezji krajowej przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych”, Londyn 1988;
2. „Bez cenzury. 1976-1989. Literatura. Ruch wydawniczy. Teatr”, pod red. Jerzego Kandziory.
3. Wyd. IBL PAN, Warszawa 1999, s.v. „Piotr Sommer”, „P.Z.”, „P. S.”, „Skałka Lato”;
4. Ewa Goczał, „Jak tłumaczyć poezję (na przykładzie wierszy dziecinnych Piotra Sommera)”, „Kwartalnik Edukacyjny” 2016, nr 2, s. 9-20;
5. Jacek Gutorow, „Maski Sommera” [w:] „Niepodległość głosu. Szkice o poezji polskiej po 1968 roku”, Kraków 2003, s. 159-171;
6. Grzegorz Jankowicz, „Czas Sommera”, „Tygodnik Powszechny” 2009, nr 17;
7. Jerzy Jarniewicz, „Co Anglicy lubią najbardziej?, czyli poezja polska w Wielkiej Brytanii”, „NaGłos” 1993, nr 12;
8. Jerzy Jarniewicz, „Gościnność słowa. Szkice o przekładzie literackim”, Wyd. Znak, Kraków
9. 2012 [tu zwłaszcza szkice: „Niech nas zobaczą, czyli translatorski coming out”, s. 7-22; „Kto tak pięknie gra?... Stereotyp poetyckości w polskich przekładach poezji współczesnej”, s. 34-51];
10. Jerzy Jarniewicz, „Od pieśni do skowytu. Szkice o poetach amerykańskich”, Biuro Literackie, Wrocław 2008;
11. Jerzy Jarniewicz, „Transatlantyckie wypady”, „Tygodnik Powszechny” 1996, nr 31, s. 12;
12. Marcin Jaworski, „Zamiast Nowej Prywatności – prywatność” [w:] „Rewersy nowoczesności”, Poznań 2009, s. 117-120;
13. Piotr Kępiński, „Charles Reznikoff i Piotr Sommer w jednym” [w:] „Bez stempla. Opowieści o wierszach”, Biuro Literackie, Wrocław 2007, s. 111-114;
14. Aldona Kopkiewicz, „Słowa z kresek: pobudki wiersza w poezji Piotra Sommera”, „Teksty Drugie” 2014, nr 5, s. 230-250;
15. Katarzyna Kuczyńska-Koschany, „Sommer, chłopak” [w:] „Interlinie w ciemności. Jednak interpretacja”, Pasaże, Kraków 2012, s. 64-81;
16. Anna Legeżyńska, Piotr Śliwiński, „Mówić po ludzku. O poezji Piotra Sommera” [w:] „Poezja polska po roku 1968”, Warszawa 2000, s. 100-104;
17. Piotr Matywiecki, „Człowiek, my, nasza prawda” [2009] [w:] „Myśli do słów. Szkice o poezji”, Biuro Literackie, Wrocław 2013, s. 324-333;
18. „Nowi poeci ojczyzny. Rozmowa redakcyjna [z udziałem Zbigniewa Bieńkowskiego, Grażyny Borkowskiej, Piotra Gruszczyńskiego, Piotra Sommera, Marka Zaleskiego], „Res Publica Nowa” 1993, nr 6, s. 12-17;
19. Inez Okulska, „O «zomerze» na marginesie (i w cieniu) Pattena”, „Twórczość” 2011, nr 10, s. 129-132;
20. Joanna Orska, „Liryczne narracje. Nowe tendencje w poezji polskiej 1989-2006”, Kraków 2006;
21. Joanna Orska, „Tejrezjasz i personaliści. O nieprzystawalności perspektyw personalistycznej krytyki i awangardowej poezji początku lat dziewięćdziesiątych”, [w:] „Dwadzieścia lat literatury polskiej 1989-2009. Idee, ideologie, metodologie”, pod red. Arlety Galant i Ingi Iwasiów. WN Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2010, s. 329-330;
22. Joanna Orska, „Wspólnota niebywała” [w:] „Nowe dwudziestolecie. Szkice o wartościach i poetykach prozy i poezji lat 1989-2009”, pod red. Piotra Śliwińskiego,. WBPiCAK, Poznań 2011, s. 245-257;
23. [Hasło] „Piotr Sommer” [w:] „Wielka encyklopedia PWN” T. 25: Sg – Starmach. WN PWN, Warszawa 2004, s. 367, s. v;
24. [Hasło] „Piotr Sommer” [w:] „Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny”, oprac. zespół pod red. Jadwigi Czachowskiej i Alicji Szałagan. T. 7: R-Sta. WSiP, Warszawa 2001, s. 391-393, s. v;
25. Andrzej Sosnowski, „«Najmniejsza utrata uwagi to śmierć». Personalizm i abstrakcja Franka O’Hary”, „Akcent” 1988, nr 3;
26. Andrzej Sosnowski, „Najryzykowniej”, Biuro Literackie, Wrocław 2007, s. 237;
27. Piotr Śliwiński, „Głos nieoczywistości, echo rozpaczy” [w:] „Horror poeticus. Szkice, notatki”, Biuro Literackie, Wrocław 2012, s. 133-139;
28. Piotr Śliwiński, „Namiętny i uświadomiony”, „Nowe Książki” 1996, nr 5, s. 19;
29. Piotr Śliwiński, „Przygody z wolnością. Uwagi o poezji współczesnej”, Znak, Kraków 2002;
30. Piotr Śliwiński, „Sacrum – cała domyślność” [w:] „Świat na brudno. Szkice o poezji i krytyce”, Warszawa 2007;
31. Piotr Śliwiński, „Sommerland” [w:] Przemysław Czapliński, Piotr Śliwiński „Literatura polska 1976-1998. Przewodnik po prozie i poezji”, Kraków 1999, s. 180-187;
32. Bogusław Wróblewski, „Szeptem jak człowiek” [w:] „Wydziedziczenie i kompleksy. O młodej literaturze polskiej 1975-1980”, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1985, s. 88-92;
33. Marek Zaleski, „Śpiewając w twoim języku moją melodię” [w:] „Echa idylli w literaturze polskiej doby nowoczesności i późnej nowoczesności”, Universitas, Kraków 2008, s. 115-122;
34. „Wyrazy życia. Szkice o poezji Piotra Sommera”, pod red. Piotra Śliwińskiego, WBPiCAK, Poznań 2010 [tu szkice: Piotra Śliwińskiego, Tomasza Cieślaka-Sokołowskiego, Tomasza Cieślaka, Adama Lipszyca, Jerzego Jarniewicza, Elżbiety Winieckiej, Karoliny Felberg, Dariusza Pawelca, Michała Larka, Krzysztofa Hoffmana, Joanny Roszak, Marcina Jaworskiego, Katarzyny Kuczyńskiej-Koschany, Anny Pytlewskiej, Agnieszki Czyżak, Krystyny Dietrych, Piotra Kępińskiego, Pauliny Czwordon, Grzegorza Jankowicza].

Omówienia poszczególnych tomów – wybór

W krześle (1977)

1. Jan Biela, „Odczytać debiut”, „Nowe Książki” 1978, nr 6, s. 43-44;
2. Andrzej Kwiatkowski, „Nieskończony proces istnienia”, „Nowy Wyraz” 1978, nr 7, s. 94-95;
3. Piotr T. Rakowski, „W krześle ciała i wyobraźni”, „Nowy Wyraz” 1979, nr 3, s. 127-129;
4. Iwona Smolka, „Potwierdzając gotowość rozmowy”, „Twórczość” 1978, nr 5, s. 136-138;
5. Tadeusz Złotorzycki, „Człowiek, świat, wiersz”, „Odra” 1978, nr 10, s. 98.

Pamiątki po nas (1980)

1. Tadeusz Komendant, „Jak podanie ręki”, „Twórczość” 1981, nr 11, s. 123-125;
2. Ryszard Molzer [właśc. Holzer], „Własnymi słowami”, „Literatura” 1981, nr 22 (484), s. 12;
3. Adriana Szymańska, „W skali ludzkiej”, „Nowe Książki” 1981, nr 21, s. 41-42;
4. Władysław Zawistowski, „Nie jest notatnikiem”, „Fakty” 1981, nr 44, s. 10;
5. Tadeusz Złotorzycki, „Między snem a nierzeczywistością”, „Nowe Książki” 1981, nr 17, s. 38-39.

Przed snem (1981; wyd. II, 2008)

1. Małgorzata Sokołowska, „Parę przęseł mostu”, „Nowe Książki” 1983, nr 1, s. 101-103;
2. Joanna Orska, „Wiersze niewychowawcze”, „Twórczość” 2009, nr 3, s. 106-110;
3. Katarzyna Kuczyńska-Koschany, „Piotr Sommer: przenosiciel malin?”, „Polonistyka” 2014, nr 6, s. 34-36.

Kolejny świat (1983)

1. Paweł Dybel, „Bez wielkich słów”, „Nowe Książki” 1983, nr 10. s. 53-54;
2. Stefan Jurkowski, „Temat nie jest istotny”, „Tygodnik Kulturalny” 1983, nr 40, s. 12;
3. Konstanty Pieńkosz, „Na przykład jak żyć…”, „Literatura” 1983, nr 12, s. 58-59;
4. Iwona Smolka, „Zaświadczyć sobą”, „Powściągliwość i Praca” 1983, nr 3;
5. Marek Zaleski, „Kolejny świat”, „Twórczość” 1983, nr 6, s. 113-115.

Antologia poezji brytyjskiej (1983)

1. Zbigniew Bieńkowski, „Antologia Sommera”, „Literatura na Świecie” 1985, nr 1, s. 334-341; [dwugłos z Andrzejem Szubą];
2. Jan Adam Borzęcki, „Nowa poezja starego Albionu”, [rubryka: Przekłady spod lady] „Tygodnik Kulturalny” 1984, nr 24, s. 12;
3. Tadeusz Komendant, „Przesłanie”, „Twórczość” 1984, nr 9, s. 135-137;
4. Janusz Ryszkowski, „Nowa poezja brytyjska”, „Życie Literackie” 1984, nr 19, s. 10;
5. Andrzej Szuba, „Irlandczycy, Marsjanie i inni”, „Literatura na Świecie” 1985, nr 1, s. 342-350 [dwugłos ze Zbigniewem Bieńkowskim];
6. Adriana Szymańska, „Koncert na 22 głosy”, „Akcent” 1985, nr 1.

Zapisy rozmów. Wywiady z poetami brytyjskimi (1985) [wyd. II, 2010]

1. Jerzy Jarniewicz, „Najnowsza poezja brytyjska w pytaniach i odpowiedziach”, „Literatura na Świecie” 1987, nr 5/6, s. 573-581;
2. M. Jodłowski, „Poezja brytyjska”, „Opole” 1986, nr 3;
3. Adam Komorowski, „Nieznośna lekkość osądu”, „Życie Literackie” 1986, nr 20, s. 10;
4. [Krzysztof Mętrak] (km), „Spotkania z Brytyjczykami”, „Literatura” 1986, nr 42, s. 58;
5. Anna Nasiłowska, „Układni, ale niezadowoleni”, „Twórczość” 1986, nr 7, s. 110-112;
6. Robert Piaseczny, „Wśród poetów z Wysp”, „Kultura” (W-wa) 1986, nr 20, s. 6;
7. Wacław Sadkowski, „Piotra Sommera rozmowy z poetami brytyjskimi”, „Literatura na Świecie” 1986, nr 4, s. 319-322;
8. Beata Sowińska, „W stronę poezji”, „Życie Warszawy” 1985, nr 288, s. 7.

Czynnik liryczny (1986)

1. [Jan Gondowicz] Broeder, „Zwyczajność zagrożona”, „Wybór” 1988, nr 18;
2. Marek Gumkowski, „Czynnik liryczny”, „Res Publica” 1987, nr 4, s. 114-116;
3. Tadeusz Komendant, „Mimośród”, „Obecność” 1987, nr 17;
4. [Marian Stala] J. Krzos, „Gdzie jesteśmy”, „brulion” 1987, nr 2/3;
5. Leszek Szaruga, „Kulturalny barbarzyńca”, „Obecność” 1987, nr 17.

Czynnik liryczny i inne wiersze (1988)

Adriana Szymańska, „Heroizm prywatności”, „Przegląd Powszechny” 1990, nr 2, s. 308-310.

Smak detalu i inne ogólniki (1995)

1. Marcin Baran, „Smak uczciwości”, „Życie Warszawy” dod. „Ex Libris” 1996, nr 98;
2. Lidia Burska, „Smak detalu”, „Res Publica Nowa” 1996, nr 5, s. 58-59;
3. Marcin Hamkało, „Zoil Sommer”, „Odra” 1996, nr 9, s. 123-124;
4. Tomasz Majeran, „Zapach hurtu i inne okólniki”, „Nowy Nurt” 1996, nr 6, s. 11;
5. P. Przywara, „Walka z czasem”, „Akcent” 1996, nr 3;
6. Andrzej Skrendo, „Detale, ogólniki i takt”, „Pogranicza” 1996, nr 3, s. 116-119;
7. Bożena Umińska, „Chce, śmie, może”, „Życie Warszawy” dod. „Ex Libris” 1996, nr 95.

Artykuły pochodzenia zagranicznego (1996)

1. Marcin Baran, „Smak uczciwości”, „Życie Warszawy” dod. „Ex Libris” 1996, nr 98;
2. Tadeusz Pióro, „Artykuły pochodzenia zagranicznego”, „Res Publica Nowa” 1996, nr 11, s. 62-63;
3. Andrzej Sosnowski, „Detal w labiryntach”, „Odra” 1997, nr 5, s. 98-100.

Nowe stosunki wyrazów (1997)

1. Marcin Hamkało, „Konfetti”, „Odra” 1998, nr 5, s. 132-133;
2. Adam Poprawa, „Muzyka mowy, zgiełk rzeczy”, „Nowe Książki” 1997, nr 7, s. 50;
3. D. Różycka, „Piotra Sommera pytania do świata”, „Strony” 1998, nr 3/4;
4. Leszek Szaruga, „Co się żyje? ” „Opcje” 1997, nr 3, s. 114-115;
5. Bożena Umińska, „Te składnie”, „Res Publica Nowa” 1997, nr 9, s. 68-70;
6. Marek Zaleski, „W komitywie”, „Tygodnik Powszechny” 1997, nr 24.

Piosenka pasterska (1999)

1. Marcin Hamkało, „A teraz już tak”, „Odra” 2000, nr 7/8, s. 122-123;
2. Julian Kornhauser, „Poezja i codzienność”, WL, Kraków 2003, s. 167-171;
3. Paweł Majerski, „Stan gotowości”, „Kwartalnik Artystyczny” 2000, nr 1;
4. Joanna Orska, „Wydarzenie medialne”, „Kresy” 2000, nr 42/43;
5. Adam Poprawa, „Liczenie owiec”, „Nowe Książki” 1999, nr 11, s. 45;
6. Leszek Szaruga, „Wodna pieczęć (5”), „Kwartalnik Artystyczny” 2000, nr 2;
7. Piotr Śliwiński, „Mówić po ludzku”, „Kurier Czytelniczy Megaron” 1999, nr 54, s. 27;
8. Adam Wiedemann, „Now(a) książka Piotra Sommera”, „Gazeta Wyborcza” 1999, nr 257.

Po stykach (2005)

Rafał Moczkodan, „Mistrz w czapce czeladnika”, „Kwartalnik Artystyczny” 2005, nr 3 (47), s. 176-179.

Wiersze ze słów (2009) [wyd. II, 2012]

Piotr Sobolczyk, „Białoszewski, Miłobędzka, Krynicki, (Lec?)… Sommer”, „Dekada Literacka” 2010, nr 4/5, s. 190-193.

Dni i noce (2009)

1. Anna Kałuża, „Nacięcie wiersza”, „Nowe Książki” 2009, nr 6, s. 71;
2. Paweł Mackiewicz, „Świat bez szczelin”, „Odra” 2009, nr 10, s. 127-128;
3. Karol Maliszewski, „Robienie poezji z niczego”, „Akcent” 2009, nr 4, s. 140-142.

Rano na ziemi (2009)

Tomasz Mizerkiewicz, „Zagraj to jeszcze raz, Som”, „Nowe Książki” 2009, nr 5, s. 44.

Po ciemku też (2013)

1. Jerzy Borowczyk, „«W jaki sposób ułożył pan swoje książki?»: o wierszach z książek Piotra Sommera”, „Czas Kultury” 2013, nr 4, s. 112-119;
2. Jacek Łukasiewicz, „Sommer raz jeszcze”, „Kwartalnik Artystyczny” 2013, nr 4, s. 205-208.

O nich tutaj (2016)

Leszek Szaruga, „Literatura na świecie”, „Kwartalnik Artystyczny” 2016, nr 2, s. 191-193.

Przekłady poezji południowosłowiańskiej w latach 1989–2016

W latach 1989–2016 na polskim rynku wydawniczym ukazało się kilkanaście antologii prezentujących poezję krajów byłej Jugosławii. Antologie te zróżnicowane są pod względem liczby prezentowanych autorów i wierszy, większość z nich ma ambicję przekrojowego przedstawienia poetyckiego zróżnicowania (w obrębie danego narodu: bośniackiego, chorwackiego, czarnogórskiego, macedońskiego, serbskiego, słoweńskiego), rzadziej spotkać można publikacje ukazujące konkretne zjawisko literackie czy wybraną generację piszących.

Czytaj więcej

Matywiecki,Piotr

Piotr Matywiecki mówi o sobie, że jest „pogrobowcem Getta Warszawskiego”. Jego poezję określa, a niekiedy naznacza, tożsamość żydowsko-polska. Jej wyrazem jest głęboki stosunek do słowa, pojmowanego na sposób biblijny, sprawczy. Poetycko zamieszkuje i opłakuje Warszawę.
Czytaj więcej

Krynicki,Ryszard

Ryszard Krynicki – poeta przemiany? Od „seksualnych wulgaryzmów” do „poezji jak hinduska świątynia”, „jakby japońskiego haiku pisanego na murach Granady”. Od „poetyki negatywnej” do milczenia, „od skrajnego nadmiaru do skrajnej ascezy”, do „ulotek wyrytych w kamieniu”, wierszy-napisów „na fajansowym naczyniu”.

Czytaj więcej

Kornhauser,Julian

Julian Kornhauser. Począwszy od zaskakującego debiutu („Nastanie święto i dla leniuchów”, 1972), w którym spotkamy się z niespokojnymi, fantasmagorycznymi obrazami rodem z surrealnego snu, inspirowanymi malarskimi wizjami Breughla i Goi, aż po wyciszone, kontemplatywne i epifanijne zapisy z – jak dotychczas ostatniego – tomu poety („Origami”, 2007) twórczość poetycka Juliana Kornhausera wymyka się wszelkim jednoznacznym określeniom i etykietom.
Czytaj więcej

Zagajewski,Adam

Adam Zagajewski przypomina o zachwycie, który pozostał w nas wierny i dumny. Pielęgnuje ranę pamięci – „złotą od płomieni, / czarną od żaru”. Stawia nam przed oczy nieoczywistą prawdę tego, co „istnieje, nawet jeżeli znika”.

Czytaj więcej

Tkaczyszyn-Dycki,Eugeniusz

Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki dla poezji po roku 1989 jest ważny między innymi za względu na swoją kreację w wierszach. Do jej wzmocnienia przyczyniła się legenda literacka stymulowana przez poetę. Fakt, iż wypowiada się jedynie poprzez wiersze, silna teatralizacja publicznej recytacji utworów oraz ich tematyka sprawiły, że postrzegany jest jako poeta osobny, mroczny outsider. Autokreacja poety zmierzała do ukazania go jako kolejnego wcielenia „poéte maudit”.

Czytaj więcej

Piotr Sommer – pełna bibliografia

Bibliografia podmiotowa

Poezje

1. „W krześle”, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1977;
2. „Pamiątki po nas (1973-1976)”, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1980;
3. „Przed snem“, Nasza Księgarnia, Warszawa 1981; wyd. drugie, rozszerzone: Biuro Literackie, Wrocław 2008;
4. „Kolejny świat (1976-1979)”, Czytelnik, Warszawa 1983;
5. „Czynnik liryczny” Oficyna Literacka, Kraków 1986;
6. „Czynnik liryczny i inne wiersze”, Aneks, Londyn 1988;
7. „Nowe stosunki wyrazów (wiersze z lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych)”, a5, Poznań 1997;
8. „Erraty wybrane (kwiat dzieł użytkowych)”, Pomona, Wrocław 1997;
9. „Piosenka pasterska”, Centrum Sztuki – Teatr Dramatyczny, Legnica 1999;
10. „Rano na ziemi (wiersze z lat 1968–1998)”, WBPiCAK, Poznań 2009;
11. „Dni i noce Biuro Literackie, Wrocław 2009; wyd. drugie, skorygowane: Biuro Literackie, Wrocław 2009; wyd. trzecie, też poprawione: Biuro Literackie, Wrocław 2010;
12. „Wiersze ze słów”, Pomona, Wrocław 2009; wyd. drugie, zmienione: WBPiCAK, Poznań 2012;
13. „Po ciemku też (wiersze z książek)”, WBPiCAK, Poznań 2013;
14. „Notes otwocki”, Austeria, Kraków 2013 [oprac. Halina Janod].

Przekłady na języki obce

1. „Things to Translate & other poems”, Bloodaxe Books, Newcastle upon Tyne 1991 [przeł. Piotr Sommer i in.];
2. „Ein freier Tag im April”, Edition Korrespondenzen, Wien 2002 [przeł. Doreen Daume];
3. „Lirični dejavnik in druge pesmi”, Aleph, Ljubljana 2004 [przeł. Primož Čučnik];
4. „Continued”, Wesleyan University Press, Middletown Connecticut 2005 [przeł. Halina Janod i in.]; Bloodaxe Books, Newcastle upon Tyne 2005 [przeł. Halina Janod i in.];
5. „Lyrický činiteľ a iné básne”, Edícia Artefakty – Ars Poetica, Bratislava 2007 [postdatowane na 2006, przeł. Karol Chmel];
6. „Im Dunkeln auch”, Matthes & Seitz, Berlin 2010 [przeł. Renate Schmidgall]
7. „Overdoing It”, Trias Residency for Writers. Hobart and William Smith Colleges Press, Geneva NY, 2013 [przeł. Halina Janod i in.].

Szkice i rozmowy

1. „Zapisy rozmów. Wywiady z poetami brytyjskimi”, Czytelnik, Warszawa 1985; [wydanie poprawione] Biuro Literackie, Wrocław 2010;
2. „Smak detalu i inne ogólniki”, Stowarzyszenie Literackie „Kresy”, Lublin 1995;
3. „Smak detalu”, WBPiCAK, Poznań 2015 [wydanie wznowione];
4. „Po stykach”, słowo / obraz terytoria, Gdańsk 2005;
5. „Ucieczka w bok (pytania i odpowiedzi)”, Biuro Literackie, Wrocław 2010;
6. „Krecia robota”, „Literatura na Świecie“ 2014, nr 5-6, s. 348-360;
7. „I co się tak wtrąca? (dopiski do Kawafisa)”, „Literatura na Świecie“ 2015, nr 5-6, s. 315-345.

Antologie

1. „Antologia nowej poezji brytyjskiej”, Czytelnik, Warszawa 1983 [z udziałem Jarosława Andersa i Bohdana Zadury] [22 poetów brytyjskich: Ciaran Carson, Stewart Conn, Seamus Deane, Douglas Dunn, John Fuller, Ian Hamilton, Tony Harrison, David Harsent, Seamus Heaney, Glyn Hughes, Brian Jones, Michael Longley, Derek Mahon, Andrew Motion, Paul Muldoon, Frank Ormsby, Brian Patten, Tom Paulin, William Peskett, Craig Raine, Jeffrey Wainwright, Hugo Williams];
2. „Sześciu poetów północnoirlandzkich”, Świat Literacki, Warszawa 1993 [tu: Ciaran Carson,
3. Seamus Heaney, Michael Longley, Derek Mahon, Paul Muldoon, Tom Paulin];
4. „Artykuły pochodzenia zagranicznego”, Marabut, Gdańsk 1996 [tu: E. E. Cummings, John
5. Berryman, Robert Lowell, Frank O`Hara, John Ashbery, Allen Ginsberg, Charles Reznikoff];
6. „O krok od nich. Przekłady z poetów amerykańskich”, Biuro Literackie, Wrocław 2006 [tu:
7. Charles Reznikoff, E.E. Cummings, John Berryman, Robert Lowell, Allen Ginsberg, John Cage, Frank O`Hara, John Ashbery, Kenneth Koch, August Kleinzahler];
8. „O nich tutaj (książka o języku i przekładzie)”, Instytut Książki – Literatura na Świecie, Kraków – Warszawa 2016.

Przekłady

1. [Bertolt Brecht:] „Ten cały Brecht: Przekłady i szkice”, Biuro Literackie, Wrocław 2012 [obok Jacka Stanisława Burasa, Jakuba Ekiera i Andrzeja Kopackiego];
2. Brian Patten, „Słoń i Kwiat. Prawie-bajki”, KAW, Warszawa 1982; [wydanie drugie,
3. poprawione]. Biuro Literackie, Wrocław 2009;
4. Brian Patten, „Skaczący Myszka”, Biuro Literackie, Wrocław 2011;
5. Brian Patten, „Teraz będziemy spać, leżeć bez ruchu lub ubierzemy się na powrót”, Biuro
6. Literackie, Wrocław 2011 [obok Jerzego Jarniewicza, Tadeusza Sławka i Andrzeja Szuby];
7. Robert Lowell, „Poezje”, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1986 [obok Stanisława
8. Barańczaka, Michała Sprusińskiego i Bolesława Taborskiego];
9. Frank O’Hara, „Twoja pojedynczość”, PIW, Warszawa 1987;
10. Charles Reznikoff, „Graffiti. 67 wierszy z lat 1920–1975”, Sanocki Dom Kultury, Sanok 1991;
11. John Ashbery, „No i wiesz”, Fundacja Literatura Światowa – Muzeum Papiernictwa w
12. Dusznikach, Warszawa – Duszniki Zdrój 1993 [obok Andrzeja Sosnowskiego i Bohdana Zadury];
13. Allen Ginsberg, „Znajomi z tego świata (wiersze z lat 1947–1985)”, Biblioteka „NaGłosu”,
14. Kraków 1993 [z udziałem Julii Hartwig, Artura Międzyrzeckiego i Andrzeja Szuby];
15. Ciarán Carson, „Tak, tak”, Centrum Sztuki – Teatr Dramatyczny, Legnica 1998;
16. Seamus Heaney, „Kolejowe dzieci. Wiersze i prozy”, Centrum Sztuki – Teatr Dramatyczny, Legnica 1998; [wydanie drugie, przejrzane i uzupełnione] Biuro Literackie, Wrocław 2010;
17. Michael Longley, „Lodziarz z Lisburn Road”, Centrum Sztuki – Teatr Dramatyczny, Legnica
18. 1998 [z udziałem Bohdana Zadury];
19. Michael Longley, „Od kwietnia do kwietnia”, Biuro Literackie, Wrocław 2011 [z udziałem
20. Bohdana Zadury];
21. Derek Mahon, „Wszystko będzie dobrze”, Centrum Sztuki – Teatr Dramatyczny, Legnica 1998;
22. Douglas Dunn, Wyprowadzka z Terry Street i inne wiersze”, Centrum Sztuki – Teatr Dramatyczny, Legnica 1999;
23. D.J. Enright, „Raj w obrazkach”, Biuro Literackie, Legnica 2003; [wydanie drugie, poprawione], Biuro Literackie, Wrocław 2008.    

Prace edytorskie

1. „Literatura na Świecie” 1979, nr 12 [numer tematyczny: John Berryman / Robert Lowell];
2. „Literatura na Świecie” 1986, nr 7 [numer tematyczny poświęcony szkole nowojorskiej w poezji];
3. „Leksykon pisarzy świata XX wieku”, Fundacja Literatura Światowa, Warszawa 1997, wyd. II, poszerzone [tu hasła osobowe: Fleur Adock; Alfred Alvarez; Imamu Amiri Baraka, John Berryman; Robert Bly, Basil Bunting; Douglas Dunn; Denis Joseph Enright; Tony Harrisom; Seamus Heaney; Kenneth Koch; Michael Longley; Derek Mahon; Paul Muldoon; Frank O’Hara; Brian Patten; Kenneth Rexroth; Charles Reznikoff; Charles Simic; Derek Walcott];
4. Jerzy Ficowski, „Wszystko to czego nie wiem”, Fundacja Pogranicze, Sejny 1999 [wybór i posłowie];
5. Jerzy Ficowski, „Mistrz Manole i inne przekłady”, Fundacja Pogranicze, Sejny 2004 [wybór i opracowanie, wraz z Jakubem Ekierem];
6. „Wcielenia Jerzego Ficowskiego według recenzji, szkiców i rozmów z lat 1956–2007”, Fundacja Pogranicze, Sejny 2010 [wybór i opracowanie];
7. Jerzy Ficowski, „Lewe strony widoków”, WBPiCAK, Poznań 2014 [wybór, opracowanie, posłowie].

Wybrana bibliografia przedmiotowa

Opracowania ogólne

1. Stanisław Barańczak, „Nowa dykcja” [w:] „Przed i po. Szkice o poezji krajowej przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych”, Londyn 1988;
2. „Bez cenzury. 1976-1989. Literatura. Ruch wydawniczy. Teatr”, pod red. Jerzego Kandziory.
3. Wyd. IBL PAN, Warszawa 1999, s.v. „Piotr Sommer”, „P.Z.”, „P. S.”, „Skałka Lato”;
4. Ewa Goczał, „Jak tłumaczyć poezję (na przykładzie wierszy dziecinnych Piotra Sommera)”, „Kwartalnik Edukacyjny” 2016, nr 2, s. 9-20;
5. Jacek Gutorow, „Maski Sommera” [w:] „Niepodległość głosu. Szkice o poezji polskiej po 1968 roku”, Kraków 2003, s. 159-171;
6. Grzegorz Jankowicz, „Czas Sommera”, „Tygodnik Powszechny” 2009, nr 17;
7. Jerzy Jarniewicz, „Co Anglicy lubią najbardziej?, czyli poezja polska w Wielkiej Brytanii”, „NaGłos” 1993, nr 12;
8. Jerzy Jarniewicz, „Gościnność słowa. Szkice o przekładzie literackim”, Wyd. Znak, Kraków
9. 2012 [tu zwłaszcza szkice: „Niech nas zobaczą, czyli translatorski coming out”, s. 7-22; „Kto tak pięknie gra?... Stereotyp poetyckości w polskich przekładach poezji współczesnej”, s. 34-51];
10. Jerzy Jarniewicz, „Od pieśni do skowytu. Szkice o poetach amerykańskich”, Biuro Literackie, Wrocław 2008;
11. Jerzy Jarniewicz, „Transatlantyckie wypady”, „Tygodnik Powszechny” 1996, nr 31, s. 12;
12. Marcin Jaworski, „Zamiast Nowej Prywatności – prywatność” [w:] „Rewersy nowoczesności”, Poznań 2009, s. 117-120;
13. Piotr Kępiński, „Charles Reznikoff i Piotr Sommer w jednym” [w:] „Bez stempla. Opowieści o wierszach”, Biuro Literackie, Wrocław 2007, s. 111-114;
14. Aldona Kopkiewicz, „Słowa z kresek: pobudki wiersza w poezji Piotra Sommera”, „Teksty Drugie” 2014, nr 5, s. 230-250;
15. Katarzyna Kuczyńska-Koschany, „Sommer, chłopak” [w:] „Interlinie w ciemności. Jednak interpretacja”, Pasaże, Kraków 2012, s. 64-81;
16. Anna Legeżyńska, Piotr Śliwiński, „Mówić po ludzku. O poezji Piotra Sommera” [w:] „Poezja polska po roku 1968”, Warszawa 2000, s. 100-104;
17. Piotr Matywiecki, „Człowiek, my, nasza prawda” [2009] [w:] „Myśli do słów. Szkice o poezji”, Biuro Literackie, Wrocław 2013, s. 324-333;
18. „Nowi poeci ojczyzny. Rozmowa redakcyjna [z udziałem Zbigniewa Bieńkowskiego, Grażyny Borkowskiej, Piotra Gruszczyńskiego, Piotra Sommera, Marka Zaleskiego], „Res Publica Nowa” 1993, nr 6, s. 12-17;
19. Inez Okulska, „O «zomerze» na marginesie (i w cieniu) Pattena”, „Twórczość” 2011, nr 10, s. 129-132;
20. Joanna Orska, „Liryczne narracje. Nowe tendencje w poezji polskiej 1989-2006”, Kraków 2006;
21. Joanna Orska, „Tejrezjasz i personaliści. O nieprzystawalności perspektyw personalistycznej krytyki i awangardowej poezji początku lat dziewięćdziesiątych”, [w:] „Dwadzieścia lat literatury polskiej 1989-2009. Idee, ideologie, metodologie”, pod red. Arlety Galant i Ingi Iwasiów. WN Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2010, s. 329-330;
22. Joanna Orska, „Wspólnota niebywała” [w:] „Nowe dwudziestolecie. Szkice o wartościach i poetykach prozy i poezji lat 1989-2009”, pod red. Piotra Śliwińskiego,. WBPiCAK, Poznań 2011, s. 245-257;
23. [Hasło] „Piotr Sommer” [w:] „Wielka encyklopedia PWN” T. 25: Sg – Starmach. WN PWN, Warszawa 2004, s. 367, s. v;
24. [Hasło] „Piotr Sommer” [w:] „Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny”, oprac. zespół pod red. Jadwigi Czachowskiej i Alicji Szałagan. T. 7: R-Sta. WSiP, Warszawa 2001, s. 391-393, s. v;
25. Andrzej Sosnowski, „«Najmniejsza utrata uwagi to śmierć». Personalizm i abstrakcja Franka O’Hary”, „Akcent” 1988, nr 3;
26. Andrzej Sosnowski, „Najryzykowniej”, Biuro Literackie, Wrocław 2007, s. 237;
27. Piotr Śliwiński, „Głos nieoczywistości, echo rozpaczy” [w:] „Horror poeticus. Szkice, notatki”, Biuro Literackie, Wrocław 2012, s. 133-139;
28. Piotr Śliwiński, „Namiętny i uświadomiony”, „Nowe Książki” 1996, nr 5, s. 19;
29. Piotr Śliwiński, „Przygody z wolnością. Uwagi o poezji współczesnej”, Znak, Kraków 2002;
30. Piotr Śliwiński, „Sacrum – cała domyślność” [w:] „Świat na brudno. Szkice o poezji i krytyce”, Warszawa 2007;
31. Piotr Śliwiński, „Sommerland” [w:] Przemysław Czapliński, Piotr Śliwiński „Literatura polska 1976-1998. Przewodnik po prozie i poezji”, Kraków 1999, s. 180-187;
32. Bogusław Wróblewski, „Szeptem jak człowiek” [w:] „Wydziedziczenie i kompleksy. O młodej literaturze polskiej 1975-1980”, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1985, s. 88-92;
33. Marek Zaleski, „Śpiewając w twoim języku moją melodię” [w:] „Echa idylli w literaturze polskiej doby nowoczesności i późnej nowoczesności”, Universitas, Kraków 2008, s. 115-122;
34. „Wyrazy życia. Szkice o poezji Piotra Sommera”, pod red. Piotra Śliwińskiego, WBPiCAK, Poznań 2010 [tu szkice: Piotra Śliwińskiego, Tomasza Cieślaka-Sokołowskiego, Tomasza Cieślaka, Adama Lipszyca, Jerzego Jarniewicza, Elżbiety Winieckiej, Karoliny Felberg, Dariusza Pawelca, Michała Larka, Krzysztofa Hoffmana, Joanny Roszak, Marcina Jaworskiego, Katarzyny Kuczyńskiej-Koschany, Anny Pytlewskiej, Agnieszki Czyżak, Krystyny Dietrych, Piotra Kępińskiego, Pauliny Czwordon, Grzegorza Jankowicza].

Omówienia poszczególnych tomów – wybór

W krześle (1977)

1. Jan Biela, „Odczytać debiut”, „Nowe Książki” 1978, nr 6, s. 43-44;
2. Andrzej Kwiatkowski, „Nieskończony proces istnienia”, „Nowy Wyraz” 1978, nr 7, s. 94-95;
3. Piotr T. Rakowski, „W krześle ciała i wyobraźni”, „Nowy Wyraz” 1979, nr 3, s. 127-129;
4. Iwona Smolka, „Potwierdzając gotowość rozmowy”, „Twórczość” 1978, nr 5, s. 136-138;
5. Tadeusz Złotorzycki, „Człowiek, świat, wiersz”, „Odra” 1978, nr 10, s. 98.

Pamiątki po nas (1980)

1. Tadeusz Komendant, „Jak podanie ręki”, „Twórczość” 1981, nr 11, s. 123-125;
2. Ryszard Molzer [właśc. Holzer], „Własnymi słowami”, „Literatura” 1981, nr 22 (484), s. 12;
3. Adriana Szymańska, „W skali ludzkiej”, „Nowe Książki” 1981, nr 21, s. 41-42;
4. Władysław Zawistowski, „Nie jest notatnikiem”, „Fakty” 1981, nr 44, s. 10;
5. Tadeusz Złotorzycki, „Między snem a nierzeczywistością”, „Nowe Książki” 1981, nr 17, s. 38-39.

Przed snem (1981; wyd. II, 2008)

1. Małgorzata Sokołowska, „Parę przęseł mostu”, „Nowe Książki” 1983, nr 1, s. 101-103;
2. Joanna Orska, „Wiersze niewychowawcze”, „Twórczość” 2009, nr 3, s. 106-110;
3. Katarzyna Kuczyńska-Koschany, „Piotr Sommer: przenosiciel malin?”, „Polonistyka” 2014, nr 6, s. 34-36.

Kolejny świat (1983)

1. Paweł Dybel, „Bez wielkich słów”, „Nowe Książki” 1983, nr 10. s. 53-54;
2. Stefan Jurkowski, „Temat nie jest istotny”, „Tygodnik Kulturalny” 1983, nr 40, s. 12;
3. Konstanty Pieńkosz, „Na przykład jak żyć…”, „Literatura” 1983, nr 12, s. 58-59;
4. Iwona Smolka, „Zaświadczyć sobą”, „Powściągliwość i Praca” 1983, nr 3;
5. Marek Zaleski, „Kolejny świat”, „Twórczość” 1983, nr 6, s. 113-115.

Antologia poezji brytyjskiej (1983)

1. Zbigniew Bieńkowski, „Antologia Sommera”, „Literatura na Świecie” 1985, nr 1, s. 334-341; [dwugłos z Andrzejem Szubą];
2. Jan Adam Borzęcki, „Nowa poezja starego Albionu”, [rubryka: Przekłady spod lady] „Tygodnik Kulturalny” 1984, nr 24, s. 12;
3. Tadeusz Komendant, „Przesłanie”, „Twórczość” 1984, nr 9, s. 135-137;
4. Janusz Ryszkowski, „Nowa poezja brytyjska”, „Życie Literackie” 1984, nr 19, s. 10;
5. Andrzej Szuba, „Irlandczycy, Marsjanie i inni”, „Literatura na Świecie” 1985, nr 1, s. 342-350 [dwugłos ze Zbigniewem Bieńkowskim];
6. Adriana Szymańska, „Koncert na 22 głosy”, „Akcent” 1985, nr 1.

Zapisy rozmów. Wywiady z poetami brytyjskimi (1985) [wyd. II, 2010]

1. Jerzy Jarniewicz, „Najnowsza poezja brytyjska w pytaniach i odpowiedziach”, „Literatura na Świecie” 1987, nr 5/6, s. 573-581;
2. M. Jodłowski, „Poezja brytyjska”, „Opole” 1986, nr 3;
3. Adam Komorowski, „Nieznośna lekkość osądu”, „Życie Literackie” 1986, nr 20, s. 10;
4. [Krzysztof Mętrak] (km), „Spotkania z Brytyjczykami”, „Literatura” 1986, nr 42, s. 58;
5. Anna Nasiłowska, „Układni, ale niezadowoleni”, „Twórczość” 1986, nr 7, s. 110-112;
6. Robert Piaseczny, „Wśród poetów z Wysp”, „Kultura” (W-wa) 1986, nr 20, s. 6;
7. Wacław Sadkowski, „Piotra Sommera rozmowy z poetami brytyjskimi”, „Literatura na Świecie” 1986, nr 4, s. 319-322;
8. Beata Sowińska, „W stronę poezji”, „Życie Warszawy” 1985, nr 288, s. 7.

Czynnik liryczny (1986)

1. [Jan Gondowicz] Broeder, „Zwyczajność zagrożona”, „Wybór” 1988, nr 18;
2. Marek Gumkowski, „Czynnik liryczny”, „Res Publica” 1987, nr 4, s. 114-116;
3. Tadeusz Komendant, „Mimośród”, „Obecność” 1987, nr 17;
4. [Marian Stala] J. Krzos, „Gdzie jesteśmy”, „brulion” 1987, nr 2/3;
5. Leszek Szaruga, „Kulturalny barbarzyńca”, „Obecność” 1987, nr 17.

Czynnik liryczny i inne wiersze (1988)

Adriana Szymańska, „Heroizm prywatności”, „Przegląd Powszechny” 1990, nr 2, s. 308-310.

Smak detalu i inne ogólniki (1995)

1. Marcin Baran, „Smak uczciwości”, „Życie Warszawy” dod. „Ex Libris” 1996, nr 98;
2. Lidia Burska, „Smak detalu”, „Res Publica Nowa” 1996, nr 5, s. 58-59;
3. Marcin Hamkało, „Zoil Sommer”, „Odra” 1996, nr 9, s. 123-124;
4. Tomasz Majeran, „Zapach hurtu i inne okólniki”, „Nowy Nurt” 1996, nr 6, s. 11;
5. P. Przywara, „Walka z czasem”, „Akcent” 1996, nr 3;
6. Andrzej Skrendo, „Detale, ogólniki i takt”, „Pogranicza” 1996, nr 3, s. 116-119;
7. Bożena Umińska, „Chce, śmie, może”, „Życie Warszawy” dod. „Ex Libris” 1996, nr 95.

Artykuły pochodzenia zagranicznego (1996)

1. Marcin Baran, „Smak uczciwości”, „Życie Warszawy” dod. „Ex Libris” 1996, nr 98;
2. Tadeusz Pióro, „Artykuły pochodzenia zagranicznego”, „Res Publica Nowa” 1996, nr 11, s. 62-63;
3. Andrzej Sosnowski, „Detal w labiryntach”, „Odra” 1997, nr 5, s. 98-100.

Nowe stosunki wyrazów (1997)

1. Marcin Hamkało, „Konfetti”, „Odra” 1998, nr 5, s. 132-133;
2. Adam Poprawa, „Muzyka mowy, zgiełk rzeczy”, „Nowe Książki” 1997, nr 7, s. 50;
3. D. Różycka, „Piotra Sommera pytania do świata”, „Strony” 1998, nr 3/4;
4. Leszek Szaruga, „Co się żyje? ” „Opcje” 1997, nr 3, s. 114-115;
5. Bożena Umińska, „Te składnie”, „Res Publica Nowa” 1997, nr 9, s. 68-70;
6. Marek Zaleski, „W komitywie”, „Tygodnik Powszechny” 1997, nr 24.

Piosenka pasterska (1999)

1. Marcin Hamkało, „A teraz już tak”, „Odra” 2000, nr 7/8, s. 122-123;
2. Julian Kornhauser, „Poezja i codzienność”, WL, Kraków 2003, s. 167-171;
3. Paweł Majerski, „Stan gotowości”, „Kwartalnik Artystyczny” 2000, nr 1;
4. Joanna Orska, „Wydarzenie medialne”, „Kresy” 2000, nr 42/43;
5. Adam Poprawa, „Liczenie owiec”, „Nowe Książki” 1999, nr 11, s. 45;
6. Leszek Szaruga, „Wodna pieczęć (5”), „Kwartalnik Artystyczny” 2000, nr 2;
7. Piotr Śliwiński, „Mówić po ludzku”, „Kurier Czytelniczy Megaron” 1999, nr 54, s. 27;
8. Adam Wiedemann, „Now(a) książka Piotra Sommera”, „Gazeta Wyborcza” 1999, nr 257.

Po stykach (2005)

Rafał Moczkodan, „Mistrz w czapce czeladnika”, „Kwartalnik Artystyczny” 2005, nr 3 (47), s. 176-179.

Wiersze ze słów (2009) [wyd. II, 2012]

Piotr Sobolczyk, „Białoszewski, Miłobędzka, Krynicki, (Lec?)… Sommer”, „Dekada Literacka” 2010, nr 4/5, s. 190-193.

Dni i noce (2009)

1. Anna Kałuża, „Nacięcie wiersza”, „Nowe Książki” 2009, nr 6, s. 71;
2. Paweł Mackiewicz, „Świat bez szczelin”, „Odra” 2009, nr 10, s. 127-128;
3. Karol Maliszewski, „Robienie poezji z niczego”, „Akcent” 2009, nr 4, s. 140-142.

Rano na ziemi (2009)

Tomasz Mizerkiewicz, „Zagraj to jeszcze raz, Som”, „Nowe Książki” 2009, nr 5, s. 44.

Po ciemku też (2013)

1. Jerzy Borowczyk, „«W jaki sposób ułożył pan swoje książki?»: o wierszach z książek Piotra Sommera”, „Czas Kultury” 2013, nr 4, s. 112-119;
2. Jacek Łukasiewicz, „Sommer raz jeszcze”, „Kwartalnik Artystyczny” 2013, nr 4, s. 205-208.

O nich tutaj (2016)

Leszek Szaruga, „Literatura na świecie”, „Kwartalnik Artystyczny” 2016, nr 2, s. 191-193.

Przekłady poezji południowosłowiańskiej w latach 1989–2016

W latach 1989–2016 na polskim rynku wydawniczym ukazało się kilkanaście antologii prezentujących poezję krajów byłej Jugosławii. Antologie te zróżnicowane są pod względem liczby prezentowanych autorów i wierszy, większość z nich ma ambicję przekrojowego przedstawienia poetyckiego zróżnicowania (w obrębie danego narodu: bośniackiego, chorwackiego, czarnogórskiego, macedońskiego, serbskiego, słoweńskiego), rzadziej spotkać można publikacje ukazujące konkretne zjawisko literackie czy wybraną generację piszących.

Czytaj więcej

Matywiecki,Piotr

Piotr Matywiecki mówi o sobie, że jest „pogrobowcem Getta Warszawskiego”. Jego poezję określa, a niekiedy naznacza, tożsamość żydowsko-polska. Jej wyrazem jest głęboki stosunek do słowa, pojmowanego na sposób biblijny, sprawczy. Poetycko zamieszkuje i opłakuje Warszawę.
Czytaj więcej

Krynicki,Ryszard

Ryszard Krynicki – poeta przemiany? Od „seksualnych wulgaryzmów” do „poezji jak hinduska świątynia”, „jakby japońskiego haiku pisanego na murach Granady”. Od „poetyki negatywnej” do milczenia, „od skrajnego nadmiaru do skrajnej ascezy”, do „ulotek wyrytych w kamieniu”, wierszy-napisów „na fajansowym naczyniu”.

Czytaj więcej

Kornhauser,Julian

Julian Kornhauser. Począwszy od zaskakującego debiutu („Nastanie święto i dla leniuchów”, 1972), w którym spotkamy się z niespokojnymi, fantasmagorycznymi obrazami rodem z surrealnego snu, inspirowanymi malarskimi wizjami Breughla i Goi, aż po wyciszone, kontemplatywne i epifanijne zapisy z – jak dotychczas ostatniego – tomu poety („Origami”, 2007) twórczość poetycka Juliana Kornhausera wymyka się wszelkim jednoznacznym określeniom i etykietom.
Czytaj więcej